Over het Nederlands Jazz Archief — 7 onweerstaanbare redenen om Vriend te worden

Word Vriend via www.jazzarchief.nl/word-vriend/

Of vraag een gratis proefnummer van Jazz Bulletin aan via www.jazzarchief.nl/jazz-bulletin/

Maar eerst antwoord op belangrijke vragen zoals ‘wat, waarom, wie en hoe’.

Over cultureel erfgoed

Cultureel erfgoed richt zich op het bewaren en vieren van wat de mensen in het verleden waardevol vonden om te behouden en ‘door te geven’. Belangrijke symbolen en andere, vaak emotioneel geladen elementen, die tastbaar maken hoe we als gemeenschap met elkaar verbonden zijn, wat we belangrijk vinden, aan welke tradities, taal en gebruiken we gehecht zijn.

Voorbeelden van cultureel erfgoed zijn enerzijds fysiek ‘bewijsmateriaal’ zoals monumenten, voorwerpen, archeologie, klederdrachten, maar anderzijds ook niet-materiële, niet-tastbare zaken zoals tradities, dansen, muziek, bepaalde feesten, ambachten en dialecten.

En jazz.

Dat cultureel erfgoed van grote maatschappelijke waarde is, bewijzen historici, onderzoekers, kunstenaars, beleidsmakers en studenten, ook buiten de landsgrenzen, die het bronmateriaal dagelijks op grote schaal raadplegen. Voor academische studies, het beoordelen van maatschappelijke relevantie, het creëren van nieuw artistiek werk, het bestuderen van eigendomsrecht of voor het onderzoek naar culturele diversiteit. 

Wat is het NJA en wat doet het?

Nederland kent een rijke en kleurrijke jazzgeschiedenis, waarin ons kleine land soms zelfs een voortrekkersrol in de ontwikkelingen speelde en speelt. Denk aan pioniers zoals Han Bennink, Misha Mengelberg, Willem Breuker, Jesse van Ruller, Tineke Postma en Ben van Gelder, die ook op internationaal gebied zeer relevant zijn.

De meer dan een eeuw omvattende Nederlandse jazzhistorie behoort tot het cultureel erfgoed, vanaf het prille begin in 1920 tot het laatste nieuws. Het NJA verzamelt en conserveert dit waardevolle historisch materiaal sinds 1980.

De primaire functie van het Nederlands Jazz Archief is fysieke bescherming: behouden en daarmee voorkomen dat het jazz-erfgoed verloren of beschadigd raakt. De tweede functie is om die geschiedenis beschikbaar te maken voor de toekomst. Door het proces van digitaliseren is de Nederlandse jazzgeschiedenis doorlopend en toekomstbestendig beschikbaar (steeds aangevuld met de actualiteit) en wereldwijd toegankelijk voor historici, muzikanten, programmamakers, studenten, wetenschappelijk onderzoekers en natuurlijk jazzliefhebbers.

Het archief – ook wel: de collectie — bevindt zich in Amsterdam-Zuidoost, in het IWO (Instituut voor Wetenschappelijk Onderzoek), een onderdeel van de UvA, sinds 2013 in behoud en beheer gegeven aan ‘het Allard Pierson’ van de afdeling ‘Bijzondere Collecties’ van de Universiteit van Amsterdam (en de Universiteitsbibliotheek) en valt onder de erfgoedwet. In het gratis toegankelijke gebouw aan de Oude Turfmarkt in Amsterdam is een speciale ruimte voor de Nederlandse jazzgeschiedenis en een digitaliseringsstudio.

Hoe ziet dat archief er uit?

De NJA-collectie omvat boeken, muzikantenarchieven, geluidsdragers (van handelsmaterialen tot unica als snijplaten en banden), foto’s, knipsels en veel meer; bij elkaar een kleine 550 strekkende meter. Om precies te zijn:

Meer dan 2.500 boeken.
Meer dan 3.000 knipselmappen.
Meer dan 12.00 lp’s en cd’s.
Meer dan 5.000 cassettes en reel-to-reeltapes.
Meer dan 7.500 foto’s, negatieven, video’s en films.
Meer dan 5.400 arrangementen en bladmuziek.
Meer dan 15.000 tijdschriften.
Meer dan 1.600 affiches.

Een groot aantal archieven van muzikanten, fotografen en verzamelaars, onder wie Rita Reys, Piet Noordijk, Paul Acket, Michiel de Ruyter, Rob Pronk en Rogier van Otterloo. En nog veel meer: van 78-toerenplaten en banden tot digitale muziekbestanden, van negatieven tot posters en van handgeschreven partituren tot bijzondere voorwerpen.

And counting. Want de Nederlandse jazz is springlevend. Die gaat dóór. En het NJA zit er bovenop.

Waar zit het NJA en wie werken er?

De Stichting Nederlands Jazz Archief houdt kantoor in het Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam. Daar werken twee parttimers Jan Brouwer en Frank Jochemsen en afwisselend een aantal vrijwilligers.

De collectiemedewerkers van de Universiteit van Amsterdam zijn Ditmer Weertman (collectie-beheerder) en Liselotte Salters (medewerker).

Het bestuur van de stichting bestaat uit Anton Kok (voorzitter), Paul Michielsen (penningmeester) en Jan Menu, Loes Rusch en Ruud Visschedijk.

De redactie van het kwartaalblad Jazz Bulletin (zie hieronder) bestaat uit Jeroen de Valk (hoofdredacteur), Tom Beek (eindredacteur), Ton Ouwehand en Ditmer Weertman. Eindcorrectie: Eke Hagedoorn. Ontwerp: Katja Vercouteren. 

Tot de medewerkers behoren bekende jazzjournalisten zoals Coen de Jonge, Bert Vuijsje, Erik van den Berg, Rudie Kagie, Peter Smids, Frank Jochemsen en Jan Kelder; prominente musici zoals Eric Ineke, Rein de Graaff en Jarmo Hoogendijk; en gerenommeerde jazzfotografen zoals Pieter Boersma, Joke Schot, Ton van Wageningen, Frans Schellekens, Rico D’Rozario en Eddy Posthuma de Boer.

Hoe wordt het NJA gefinancierd?

Tot 2012 kreeg het NJA steun van de overheid. Sindsdien is het voortbestaan van het NJA niet zo zeker. Desondanks is het NJA zeer ambitieus. De stichting kan doorgaan dankzij de bijdragen van Vrienden van het Nederlands Jazz Archief (zie hieronder) en enkele particuliere schenkers.

Voor bijzondere projecten zoekt het NJA steun van fondsen als het Cultuurfonds, Dioraphte, Stichting Zabawas, Fonds21, VSBfonds, Buma Cultuur en het Mondriaanfonds. 

‘Houdt het NJA zich alleen maar bezig met traditionele jazz en met de Randstad?

Nee, alles komt aan bod, van de gekste free jazz en de koppigste bebop, van de meest etherische ECM-jazz tot de stoffigste oudestijl-orkesten, van Den Helder tot Geleen, van Oude Pekela tot Terneuzen. Het NJA signaleert en documenteert alleen, heeft zelf geen voorkeur en bedient de jazz zo diep en zo breed als het maar nodig is.

Wat doet het NJA nog meer?

Het zo goed mogelijk conserveren en beschikbaar maken van de Nederlandse jazzgeschiedenis is slechts een deel van het werk van het NJA. Er is nog meer..

De missie van de stichting Nederlands Jazz Archief is om de rijke Nederlandse jazzgeschiedenis levend te houden. Daarom treedt het NJA met het materiaal uit het archief zoveel mogelijk naar buiten.

1. Vinyl- en cd-uitgaven uitgeven

Omdat het archief boven op de historische schatten zit, komen er soms vondsten bovendrijven. Dit leidt tot bijzondere – internationaal zeer goed ontvangen – cd- en vinyl-uitgaven, zoals Sonny Rollins in Holland, Bill Evans Behind the Dikes, Chet Baker in de VARA-studio, en Clifford Jordan in Paradiso.

Daarnaast de twee maal met een Edison bekroonde de cd-serie Jazz at the Concertgebouw (exclusieve opnamen van de Amsterdamse nachtconcerten die impresario Lou van Rees in de jaren vijftig en zestig organiseerde) en de reeks Treasures of Dutch Jazz. 

Er zitten pareltjes tussen die er zonder het archief nooit het daglicht hadden gezien. U vindt ze allemaal in de NJA-webshop.

2. Het tijdschrift Jazz Bulletin uitgeven

Met het wegvallen van Jazzism (vanaf begin 2025) is Jazz Bulletin het enige overgebleven Nederlandse jazztijdschrift.

Vier keer per jaar hoogwaardige en onafhankelijke journalistiek, over verleden, heden en toekomst van de jazz in Nederland. Exclusief voor vrienden van NJA. Je kunt je er niet op abonneren, maar als Vriend krijg je dit magazine automatisch thuisgestuurd..

Meer weten over het blad? Bekijk ook mijn blogberichten over Jazz Bulletin.

3. Jazzhelden produceren

In de video-interviews van documentaire-maker Jan Kelder vertellen key figures uit de Nederlandse jazz zélf hun verhaal. Op dit moment zijn er al meer dan 100 jazzportretten te zien via de website van het NJA. Boeiende verhalen die anders verloren zouden gaan.

Een selectie van de Jazzportretten is sinds kort ook te zien bij de NPO.

4. Concerten organiseren

Het NJA organiseert concerten door het hele land, onder meer in samenwerking met het Jazz Orchestra of the Concertgebouw.

5. Vriendendag

Het NJA organiseert af en toe een Vriendendag, speciale bijeenkomsten met exclusieve activiteiten en kortingsacties voor de Vrienden van het Nederlands Jazz Archief. Wat is er leuker dan samenzijn met gelijkgestemden?

Hoe kun je het NJA financieel ondersteunen?

Op verschillende manieren: via een incidentele bijdrage, of structureel, door Vriend van het NJA te worden. Bekijk de mogelijkheden op de website van het NJA.

7 redenen om Vriend van het Nederlands Jazz Archief te worden

Voor 60, 75 of 90 euro per jaar kunt u zich Vriend van het NJA noemen. Oké, hoor ik u denken, dat is iets meer dan een paar tientjes.

Omgerekend is het nog geen 8 euro per maand. Ofwel het bedrag dat je tegenwoordig bij de AH neerlegt voor één biologische aubergine. Dus dat is te aubergine. Daar draait een echte jazzliefhebber als u natuurlijk de hand niet voor om.

Maar serieus: welke voordelen geniet u als Vriend van het NJA?

1. Schrijf zelf mee aan de Nederlandse jazzgeschiedenis

Met uw financiële bijdrage maakt u het mogelijk dat het NJA nog meer mooie historische vondsten, uitgaven en projecten kan realiseren. Met een aantal albums schreef het NJA zelf mee aan de Nederlandse jazzhistorie; als Vriend kunt u daarvan deel uitmaken.

2. Krijg kortingen en voordelen

Als er mooie dingen gebeuren bij het NJA, bent u de eerste die het hoort. Via de Vrienden-nieuwsbrief beschikt u over inside information, heeft u voorrang bij de kaartverkoop, kunt u intekenen op nieuwe projecten en krijgt u korting op cd’s, lp’s en jazzboeken.

3. Uw bijdrage heeft impact

Het NJA doet mooie, belangrijke dingen voor het behoud, de waardering en de promotie van de Nederlandse jazz, gericht op de geschiedenis, de actualiteit en de toekomst.

Doordat het NJA dankzij uw steun ook meer aan educatie kan doen, levert u een wezenlijke bijdrage aan de maatschappelijke impact van (jazz)muziek op de samenleving. Hiermee wordt zowel de huidige als de volgende generatie geïnspireerd – zowel muzikanten als liefhebbers.

4. Betrokken en dichtbij het vuur

Veel dichter bij het vuur kan bijna niet: ontmoet op de Vriendendag mensen die net zo gek van jazz zijn als uzelf. Ga in gesprek met verzamelaars, muzikanten, beleidsmakers en de mensen van het archief; meer invloed, meer kennis van jazz en bovenal meer plezier.

5. Houdt het NJA onafhankelijk en gezond

Dankzij uw bijdrage blijft het Jazzarchief financieel gezond. Daardoor staat het NJA steviger en ontstaat nog meer continuïteit.

Support uw grote passie, steun het NJA – de overheid doet het niet.

6. Jazz Bulletin

Vrienden van het NJA krijgen vier keer per jaar exclusief het prachtig vormgegeven, 76 pagina’s dikke tijdschrift Jazz Bulletin toegestuurd: onafhankelijke, hoogwaardige en nieuwswaardige jazzjournalistiek met pareltjes en andere bijzondere verhalen uit de Nederlandse jazzgeschiedenis maar ook veel actualiteit, nieuwe albums en jong talent.

7. Vanwege de ANBI-status snijdt het mes van fiscaal voordeel aan twee kanten

Het NJA is een culturele ANBI, waardoor uw bijdrage fiscaal aftrekbaar is. Op basis van de Geefwet kunt u zelfs een extra belastingvoordeel genieten – sterker nog: u kunt uw belastingvoordeel zelfs ‘meeschenken’ aan het NJA.

Zie hieronder een aantal rekenvoorbeelden.

Bereken uw voordeel én de mogelijke wederzijdse voordelen op www.jazzarchief.nl/calculator

Het belastingvoordeel bij een periodieke gift is hoger dan van een eenmalige gift.

Met dank aan Bert Vuijsje, Jeroen de Valk en Jan Brouwer voor aanvullingen, feedback en correcties.