De lijst van hiphop-artiesten die met J Dilla werkten is huge: The Pharcyde, Questlove, Pharrell, De La Soul, A Tribe Called Quest, Robert Glasper, D’Angelo, Bilal en Common. Waarom is J Dilla zo belangrijk?
J Dilla wordt in 1974 geboren als James Dewitt Yancey. Hij groeit op in Detroit, waar hij de groep Slum Village opricht.
Het liefst werkt hij in de studio, achter de schermen. Zijn ontwapenende aanpak zorgt ervoor dat de meest uiteenlopende artiesten met hem willen werken. Als hij in 2006 overlijd is hij nog maar 32 jaar jong.
Om erachter te komen hoe groot zijn invloed is geweest, nemen we plaats achter een drumcomputer of sampler waarmee je beats maakt.
MPC swing
Als je een drumpartij inspeelt, zit je er altijd een piepklein beetje naast. Drumcomputers hebben daar een oplossing voor: die rekenen uit wat je waarschijnlijk bedoelt en zet jouw partijen netjes in de maat. Deze functie heet quantise, ofwel quantiseren. Daarvoor gebruiken ze een ritmisch raster van zestiende noten.
De drummachine/sampler waar J Dilla mee werkte is de AKAI MPC60 – en later de MPC3000. Op deze apparaten werkt het quantiseren – wat op de MPC timing correct heet – anders dan op andere drummachines.
De MPC werkt met een veel groter ritmisch raster dan de zestiende noten. Het voordeel daarvan is dat heel precies kunt bepalen waar je noten komen. Het shuffle-percentage (van 50 tot 75%) op de MPC bepaalt de hoeveelheid swing. Een procent maakt een groot verschil.
Dit soort technologische mogelijkheden zijn leuk, maar alleen als je weet hoe je het op een muzikale manier moet gebruiken. J Dilla toverde met zijn MPC. Hij was een meester in het maken van beats en het knippen van samples. Hij haalde er muziek uit.
Nu niet gelijk op Ebay gaan zoeken naar een MPC60. Ze zijn zeldzaam, zwaar, onhandig, langzaam en duur. Het programma dat ik gebruik, Logic Pro, biedt uitgebreide mogelijkheden om met swing te programmeren. Dus je hebt zo’n MPC niet meteen nodig. It’s the cook, not the kitchen.
Time Feel
J Dilla zette alles op de juiste plaats, maar bracht ook subtiele verschillen aan in dynamiek, zoals drummers spelen van vlees en bloed. Zijn beats hebben een levendige, menselijke feel. Dat is de swing van J Dilla.
Questlove, drummer van The Roots, was blown away door de beats van J Dilla. ‘Hij heeft mijn leven op zijn kop gezet.’ In deze video vertelt hij erover, erg interessant. Ook D’Angelo, die geroemd wordt om zijn unieke time-feel, verwijst vaak naar Dilla.
Smaakmaker
Maar Jay – zoals hij ook wordt genoemd – deed veel meer dan de hele dag drums programmeren, hij was producer. Zijn samples haalde hij vaak van obscure, al lang vergeten platen. Soms waren zo cheesy dat je niet verwachtte dat die voor hiphop zouden worden gebruikt. Na een treatment van J Dilla kon je ze meestal niet meer herkennen.
J Dilla gaf hiphop een smeuïge saus, vol spanning en mystiek; maar nog steeds iets om op te dansen. Met zijn swingende chops drukte hij zijn stempel op een hele generatie en groeide hij uit tot een van de stille smaakmakers van de ‘90s.
J Dilla: een voorbeeld
Een typisch voorbeeld van J Dilla’s muzikale handtekening is dit liedje van rapper Common.
The Light (2000) is eigenlijk een liefdesliedje. Misschien zingt Common het wel voor Erykah Badu, waar hij lang verliefd op was. Hoe dat zit, zullen we nooit weten.
Wat we wél weten: dit is precies de heerlijke, onmiskenbare J Dilla saus.
