Het best bewaarde geheim van de jazz

Het best bewaarde geheim van de jazz zal ik dan maar meteen verklappen: hij woont in België en heet Bert Joris.

Hij speelt fabelachtig trompet. Hij combineert voorbeeldige chops met een volwassen smaak, speels intellect en gut feeling.

Een muzikant van zeldzame klasse. Joris laat grenzen vervagen tussen wat nu jazz en klassieke muziek zou zijn, wat nu geïmproviseerd of gecomponeerd. Hij is even bescheiden als visionair. Het is mij een raadsel waarom zo weinig mensen hem kennen.

‘Ik benader mijn geluid als een zangstem. Mijn trompet klinkt warm, als een bugel. Het is meer spreken dan roepen.’ — Bert Joris

Hoe ziet hij muziek? Jazz is voor hem als een taal.

‘De vraag naar de definitie van jazz is een van de moeilijkste die je me kunt stellen. Je vraagt toch ook niet ‘Wat is Frans?’ of ‘Wat is Engels?’ Jazz is een taal in beweging.’ — Bert Joris

De composities en arrangementen van Bert Joris zijn als een gerecht van een topchef: uitgebalanceerd — vooral als hij zelf ook dirigeert — en dragen alle elementen in zich voor muziekliefhebbers die op zoek zijn naar verfijning, avontuur en nuance.

Bert Joris (1957) maakte prachtige albums met onder andere het Brussels Jazz Orchestra (BJO), Joe Lovano, Enrico Pieranunzi, Hein van de Geyn en Philip Catherine.

Eén van mijn favoriete albums is Brussels Jazz Orchestra plays the music of Bert Joris. Bert Joris is ook Maestro Honoris Causa van het Koninklijk Conservatorium in Antwerpen. In 2012 deed hij een aantal concerten met Tutu Puoane en DeFilharmonie (Royal Flemish Philharmonic).

‘Vroeger was de trompet mijn vijand. Ze verhinderde me om te spelen wat ik wou spelen. Het is nog altijd een harde tante.’ — Bert Joris

Hij speelt met diepte en met vuur, met zachtheid en lichtheid tegelijk. Joris is een verrassend virtuoos, maar niet eentje die ermee te koop loopt. Eerder een natuurlijke speler. Hij dringt door tot de kern van melodie, harmonie en ritme.

Componeren in een boom

‘Ik vertrek van een idee, of iets dat me intrigeert. Gaandeweg ontwikkelt zich dat tot een compositie. Soms gaat daar een hele tijd over, soms zelfs jaren.’ — Bert Joris

De Vlaamse tv-zender Canvas zond onlangs de documentaire ‘A song is born’ uit van Steven Somers, waarin Joris wordt gevolgd in zijn creatieve proces.

In zijn eigen tuin, meditatief zittend in een boom op vijf meter hoogte, speelt en bedenkt Bert Joris zijn muziek. Zo komen nieuwe liedjes tot stand.

Miles Davis

Joris wordt vaak vergeleken met Miles Davis. Maar dat neemt hij zelf niet zo serieus. Natuurlijk is hij een groot fan van Davis.

‘Wat zo mooi is aan de muziek van Miles, is dat het heel transparant is. Hij is bijzonder communicatief. De zinnen die hij speelt op trompet zijn universeel en begrijpelijk, ook voor een leek.’ — Bert Joris

Bert Joris is a league of his own. Zuiver, speels en lyrisch. Een muzikant van wereldformaat. Sommige geheimen zijn er nu eenmaal om ontdekt te worden.