Op uitnodiging van Jazz Bulletin schreef ik een stukje over trombonist Bart Lust, een dierbare collega met wie ik zo’n zeven jaar intensief samenspeelde. Hij overleed op 50-jarige leeftijd.
De Nederlandse jazzwereld reageerde geschokt op het nieuws dat trombonist Bart Lust op Oudejaarsdag 2017 geheel onverwacht was overleden. Op dinsdagmiddag 9 januari stelde het Zaantheater in zijn geboorteplaats Zaandam de zaal en de foyer beschikbaar voor de honderden collega’s, vrienden, familie en alle anderen die afscheid wilden nemen.
Niemand kon het nog bevatten — en nog steeds niet. Zo jong nog. Zoveel mooie plannen. Zoveel energie. Lief, grappig, creatief, zorgzaam. Een opgewekte jongen, in de kracht van zijn leven.
De dienst
De kist waarin Bart lag opgebaard stond midden op het podium. Daarnaast zijn trombone, een prachtig schilderij van Bart (van een foto) en bloemen. Op het doek erachter werden op een groot scherm eindeloos veel foto’s getoond, waaronder enkele uit zijn tienerjaren waarop ook een piepjonge Benjamin Herman is te zien. Duidelijk was dat Bart had gedaan wat-ie al zijn hele leven wilde: heel goed trombone spelen en lolmaken.
Iedereen sprak liefdevol over Bart. De verhalen hadden zijn zonnige humeur, zijn reislustigheid en zijn liefde voor jazz gemeen. En natuurlijk hoe aanstekelijk hij salsa kon dansen. Ook zijn harde werken en zijn eindeloze discipline kwamen duidelijk naar voren.
De mensen
De dienst werd niet in stilte afgesloten maar met een luid applaus richting Bart op het podium: een staande ovatie. Mooi en voor veel mensen, onder wie ikzelf, een aangrijpend moment.
Er waren zeker 150 muzikanten. De meeste uit Amsterdam. Heel veel collega-trombonisten. De meeste jongens van The New Cool Collective (en Big Band). Na afloop was er in de foyer een borrel waar werd gespeeld door muzikanten uit zijn eigen band, aangevuld met Benjamin Herman, Miguel Martinez, ikzelf en een aantal anderen.
De bandjes
In de winter van 2006 richtte hij het Bart Lust Quintet op. Met pianist Steven Hupkens, bassist Ben Janssen, drummer Franc auf dem Brinke, en mij erbij op tenor. In de loop der jaren veranderde de samenstelling van de band een paar keer. Drummer Joost Kesselaar en de bassisten Guus Bakker en Joris Teepe speelden enige tijd mee. Mijn samenwerking met Bart Lust duurde zo’n zeven jaar. Na mijn vertrek uit de groep in 2013 werd ik opgevolgd door altist Bart Wirtz.
Muzikaal was het kwintet gestoeld op de modale hard-bop uit de jaren zestig waar hij zelf zoveel van hield. De combinatie trombone-tenorsax, hij hield ervan. Samen klonken we leidend, vol en romig. Maar ook puntig. High energy modal jazz, noemde hij het zelf.
De muzikant
Als bandleider was Bart goed voorbereid, actief en voortvarend. Met ijzeren discipline ging hij achter optredens aan – het ging hem goed af. Repeteren, live spelen en dan weer een plaat maken. Dat deden we een keer of drie. Het spelen met hem was intensief, plezierig en leerzaam. Met het kwintet speelden we soms voor radio en tv, in tientallen clubs en op festivals door het hele land, waarvan ons optreden op het North Sea Jazz Festival 2009 een van de hoogtepunten was.
We speelden vrijwel allemaal eigen composities en arrangementen. Bart probeerde energieke swing te laten versmelten met gewichtige modale klanken. Zijn stukken waren zorgvuldig geconstrueerd en soms vrij taai. Het kon een paar repetities duren voordat een compositie ‘zijn jas uitdeed’ en de bandleden erin konden ontspannen.
Bart nam veel tijd en ruimte voor zijn solo’s. Verzwakken deed hij zelden. Zoiets kun je alleen als je een topconditie hebt. Hij stond bekend als iemand die erg veel studeerde. ‘Ga eens naar buiten, maak eens een wandeling door het park’, adviseerde zijn trombonedocent Bart van Lier hem op het conservatorium.
De mens
Hij liep over van de ideeën en ging de muziek op de lessenaar ouderwets te lijf: op karakter en met Noord-Hollands relativeringsvermogen. Hij wist: op een trombone is het hard werken geblazen. Dat kon hij als geen ander.
Tijdens het afscheid in het Zaantheater vertelde zijn zus Corine wat meer over zijn laatste dagen. Begin december ging Bart naar de dokter met klachten over benauwdheid. Vrij snel werd een grote tumor ontdekt in zijn linkerborst. De gevolgen van een zeer intensieve chemotherapie heeft hij niet overleefd. 2018 heeft hij niet meer gehaald; in de ochtend van 31 december overleed hij, pas vijftig jaar oud.
Het is allemaal bijzonder snel gegaan. Te snel voor Bart, te snel voor zijn naasten, te snel voor iedereen om hem heen.
Met dank aan Bert Vuijsje.
