Virtuositeit met een ziel: Janine Jansen speelt Saint-Saëns

Afgelopen weekend deelde ik het podium met de wereldberoemde violiste Janine Jansen. Zelden heeft een muzikant zoveel indruk op mij gemaakt.

Met het orkest begeleidden we meerdere artiesten, maar de nummers met Jansen als solist speelde ik zelf niet mee. Dat kwam mooi uit, want ik kon van dichtbij intens genieten van haar optreden.

Haar performance was uitmuntend. Van de vijf keer dat ik haar exact dezelfde arrangementen heb horen spelen (en repeteren), was er geen enkel zwak moment. De magie en de concentratie waren er elke keer. Elke seconde bij elk detail, geen uitzonderingen. Dat kan alleen, als alles wat je doet daarop gericht is. Als er iets is, wat een groot artiest kenmerkt, is dát het wel.

Bijzonder veel indruk maakte haar uitvoering van Rondo Capriccioso van Camille Saint-Saëns. Een monsterstuk van negen minuten, dat Saint-Saëns in 1863 componeerde voor één van de virtuozen van die tijd: violist Pablo de Sarasate. De Rondo trekt alle registers open van expressiviteit. Terwijl het eerste deel overloopt van melancholie, dendert het volgende deel de solist bijna omver. De Rondo Capriccioso zit vol dynamiek en virtuoze passages. En Janine Jansen doorstaat de meesterproef met glans.

Ze speelt extreem expressief

Zacht’ is bij haar echt fluisterzacht. Zachter dan een muis kan fluisteren. Om het volgende moment hemeltergend hard en scherp uit te halen. De emoties zijn ongefilterd. Bij de gemiddelde Randstedelijke forens zie je een emotionele bandbreedte van 35-65%. De emoties in Janine haar spel gaan van 0-100. No holding back.

Ze is volledig aanwezig

En daarmee eist ze dat ook van anderen. Dat vind ik prachtig. Jansen speelt elke noot met zoveel richting en intensiteit, dat iedereen aan haar lippen hangt. Het is gewoon uitgesloten dat je ergens anders naar luistert, zo sterk en charismatisch is haar spel. Je kunt er niet omheen. Ik snap nu wat klassieke muziekrecensenten bedoelen met wereldklasse.

Ze heeft de volledige regie

Ze windt iedereen om haar vinger. Het orkest doet precies wat zij wil. Haar spel is — op enkele momenten na — leidend en zelfs belangrijker dan de dirigent. Ze zet de muziek volledig naar haar hand: de frasering, alle details van de uitvoering, de allerkleinste pauzes, het gehele emotionele verloop van de muziek. Als luisteraar wil je dat ook graag: ze weet precies wat ze doet. Ze speelt met de tijd, niet andersom.

De essentie van haar spel is luisteren

De precisie waarmee Janine Jansen luistert is ongekend. Tijdens de repetitie haalde ze muzikale details naar boven, die niemand van de tientallen doorgewinterde professionele muzikanten eerder waren opgevallen. Als je iets wil spelen, moet je precies weten wat je wel en niet wilt horen.

Ze speelt repertoire dat haar op het lijf is geschreven

Ze doet wat ze kan, als de beste. De rest is niet zo belangrijk. Het is 100% muziek, zo krachtig, zo rijk, zo indrukwekkend, dat het mijn pet gewoon te boven ging.

Virtuositeit heeft een ziel

De bezieling die Janine Jansen in haar noten legt, en in dit geval de noten van Saint-Saëns, werpt voor mij een nieuwe blik op virtuositeit. Veel sterker dan de noten die ze speelt, hoor ik een ziel die spreekt.

Bovendien: de diepte van de muziek is niet altijd verbaal: het zit niet altijd in de pijn of in de strijd van een mens, in de emotionele betekenis of in iemands persoonlijke verhaal.

Als je de diepte ervaart in de muziek zelf, dan is dat genoeg.

tom beek (c) hans reitzema

Tom Beek, saxofonist, tekstschrijver, webdesigner en fotograaf. Onregelmatig op Twitter en Instagram. Eindredacteur Jazz Bulletin. Nerd/helpdesk/detective. Gek op jazz, koffie en camera's. Ruikt aan boeken.

5 gedachten over “Virtuositeit met een ziel: Janine Jansen speelt Saint-Saëns”

  1. Ik heb haar diverse malen live mogen beluisteren en sluit mij volledig aan jouw deze loftuitingen. Bekijk ook eens de documentaire ‘Janine’, hierin wordt je beeld van deze grootheid nog completer (en zie je ook de keerzijde van spelen op dit niveau)…

    Beantwoorden
  2. Als Janine Jansen muziek maakt begrijp je direct hoe alles in elkaar zit
    Het raakt op alle vlakken
    Ben jaloers op je dat je haar van zo dichtbij hebt horen spelen!

    Beantwoorden
  3. Zo Tom, dat zijn nogal wat superlatieven. Een recensie doet me nooit naar de winkel lopen, maar deze ‘recensie’ die ik meer een getuigenverslag vind doet me bijna de wekker zetten om morgenvroeg direct voor de deur van de platenzaak te staan. Héél mooi geschreven. Je bent niet alleen muzikant, maar ook nog eens een schrijver.

    Beantwoorden

Plaats een reactie